Irlandzcy laureaci literackiej Nagrody Nobla

Otrzymanie Nagrody Nobla jest wielkim wyróżnieniem. Nagroda przyznawana jest w wielu kategoriach. Jedną z nich jest literatura. W Polsce literacką Nagrodę Nobla otrzymali: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz i Wisława Szymborska.

Irlandia może poszczycić się również czterema laureatami.

William Butler Yeats (1865-1939), poeta, dramaturg. Laureat Nagrody Nobla z 1923 roku

Yeats jest jednym z najważniejszych poetów Irlandii. W jego wierszach zapisane zostały nie tylko historyczne wydarzenia początku XX wieku, ale także piękno hrabstwa Sligo, w którym często przebywał. Yeats był jednym z twórców Irlandzkiego Odrodzenia, wielkiego ruchu literackiego i kulturowego, którego celem było przywrócenie irlandzkich tradycji, języka i kultury. Jednym z efektów Irlandzkiego Odrodzenia było zebranie i opublikowanie przez Yeatsa zbioru legend irlandzkich. W 1897 roku założony został Teatr Abbey, który do dzisiaj jest jedną z najważniejszych scen teatralnych Irlandii. W Teatrze Abbey wystawiane są sztuki irlandzkich autorów, o Irlandii i często po irlandzku. Yeats był jednym z jego założycieli, a także dyrektorem teatru. Napisał mnóstwo pięknych wierszy, niektóre z nich są bardzo znane. Jednym z pierwszych w jego twórczości był wiersz „Wyspa na jeziorze Inisfree” do dzisiaj główną atrakcją jeziora są wycieczki stateczkiem w kierunku wyspy z wierszem Yeatsa recytowanym z głośników. „Wielkanoc 1916” opowiada o Powstaniu Wielkanocnym, które wybuchło w poniedziałek wielkanocny 1916 roku, był to ostatni wielki zbrojny zryw Irlandczyków. Po odzyskaniu niepodległości Yeats był senatorem Wolnego Państwa Irlandzkiego, zasiadał między innymi w komisji, która zajmowała się projektowaniem monet dla nowego państwa irlandzkiego. Są one jednymi z najpiękniejszych przykładów numizmatycznych w Europie. Yeats zmarł w 1939 roku we Francji, zgodnie z jego życzeniem po II Wojnie Światowej jego ciało sprowadzono do Irlandii i pochowano na cmentarzu w Drumcliff w jego ukochanym hrabstwie Sligo. Na grobie znalazły się trzy ostatnie wersy z wiersza „U podnóża Ben Bulbenu.”.

George Bernard Shaw (1856-1950), dramaturg, pisarz. Laureat Nagrody Nobla z 1926 roku.

Shaw był przede wszystkim dramaturgiem czyli pisarzem, które tworzy sztuki wystawiane na scenie teatru. Pierwszych sztuk Shaw nikt jednak wystawiać nie chciał, były uważane za zbyt nowoczesne. Tematyka w nich poruszana też nie wszystkim odpowiadała, nierówności społeczne, trudne życie robotników, bieda. Dla wielu były to tematy, których na scenie nie powinno być. W 1914 roku ukazało się największe dzieło Shaw, „Pigmalion”. W mitologii greckiej Pigmalion był królem Cypru, który ożenił się z ożywionym przez Afrodytę, posągiem – Galateą. W powieści Shaw, główny bohater profesor Higgins postanawia wprowadzić na salony i zrobić damę z biednej kwiaciarki. Książka wywołała spore dyskusje poruszała bowiem tematykę nierównego traktowania kobiet we współczesnym świecie. Shaw naraził się także na krytykę, gdy stanął w obronie Rogera Casementa jednego z przywódców Powstania Wielkanocnego z 1916 roku, który skazany za zdradę i pomimo protestów został stracony w Londynie. W latach późniejszych zdarzało mu się również otwarcie chwalić komunizm i faszyzm. Nie przysporzyło mu to sympatyków chociażby w Polsce. Ostatnią sztuką Shaw była „Shake versus Shaw”, 10 minutowa dyskusja Szekspira z Shaw tylko, że aktorami były kukiełki.

Samuel Beckett (1906-1989), pisarz, dramaturg, Laureat Nagrody Nobla z 1969 roku

Sztuki Samuela Becketta do dzisiaj są wystawiane na scenach teatrów na całym świecie. Beckett ukończył uniwersytet Trinty College w Dublinie. We wczesnych latach swojej twórczości był sekretarzem Jamesa Joyce’a jednego z najbardziej znanych irlandzkich pisarzy, o którym informacje znajdziecie w zakładce „Poeci i Pisarze”. Przez krótki czas Beckett wykładał na Uniwersytecie Trinity College, ale nie czuł powołania do bycia wykładowcą. Przebywając w Irlandii zaprzyjaźnił się z Williamem Butlerem Yeatsem i jego bratem Jackiem, znanym malarzem. Powieścią, która przyniosła mu popularność jest „Murphy” porusza tematy bliskie nawet w dzisiejszych czasach. Beckett ukazywał bowiem środowisko irlandzkich emigrantów w Londynie. Trudnych sytuacji, w których byli rozdarci pomiędzy miastem, w którym przyszło im mieszkać i pracować, a Irlandią, która została w ich sercach. W czasie II Wojny Światowej przebywał we Francji i był zaangażowany w działania francuskiego ruchu oporu za co otrzymał po wojnie medal. W 1953 roku ukazała się najsłynniejsza sztuka Becketta: „Czekając na Godota”, pusta scena, czterech bohaterów i oczekiwanie ….no właśnie na kogo? Sztukę rozumieć można na sto różnych sposobów. Nie jest najłatwiejsza, ale wystawia się ją do dzisiaj na całym świecie. Beckett interesował się wydarzeniami na całym świecie również w Polsce. Honoraria wynikające z praw autorskich za książki sprzedawane w Polsce przeznaczał dla polskiej inteligencji osadzonej w czasie stanu wojennego w więzieniach.

Seamus Heaney (1939-2013), poeta, Laureat Nagrody Nobla z 1995 roku

Ukończył Uniwersytet Queens w Belfaście, wykładał na wielu znanych uczelniach na całym świecie między innymi w Harwardzie i Oxfordzie. Seamus Heaney tworzył w czasach gdy w Irlandii Północnej toczyły się walki pomiędzy społecznościami unionistów i republikanów. Od sztuki w tamtym czasie oczekiwano, że będzie wspierać walczące strony, ale Heaney chciał by jego poezja stała ponad konfliktem i mówiła o wartościach ponadczasowych: miłości, nadziei, życiu. Heaney był bardzo zaangażowany w działania Field Day Theatre Company, powstałej z inicjatywy aktora Stephena Rea i dramaturga Briana Friela. Celem tej organizacji było łączenie we wspólnych działaniach artystycznych ludzi stojących po obu stronach konfliktu. Wiersze Heaney ’a ukazywały się na całym świecie, jego poezja docierała także do Polski. Heaney przyjaźnił się z Wisławą Szymborską, cenił także poezje Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta, któremu poświęcił jeden ze swoich wierszy. W roku 2003 na Uniwersytecie Queens powstało Centrum Seamusa Heaney, pełni ono rolę archiwum wystąpień radiowych i telewizyjnych poety, a także centrum badań nad jego poezją. W 2011 roku Heaney przekazał kolekcję swoich notatek Bibliotece Narodowej w Dublinie. Co więcej osobiście dostarczył do Biblioteki całą kolekcję. Kiedy w 2004 roku Irlandia jako kraj przewodniczący Unii Europejskiej przyjmowała nowe kraje członkowskie w tym Polskę, Heaney przedstawił specjalnie napisany na tę okazję wiersz. Tłumaczami Heaney ‘a w Polsce byli Piotr Sommer i Stanisław Barańczak. Efektem współpracy Barańczaka i Heaney ‘a było wydanie „Trenów” Jana Kochanowskiego w języku angielskim.