TANIEC IRLANDZKI

Taniec irlandzki - historia i rodzaje tańca

Taniec irlandzki nie ma sobie równych. Każdy, kto kiedykolwiek widział pokaz tańca irlandzkie wie, że w tańcu irlandzkim najważniejsza jest wyprostowana sylwetka i praca nóg. Taniec irlandzki dzieli się na tańce solowe i grupowe. Najbardziej popularnym rodzajem tańców solowych są tzw. STEP DANCES. Tańczone są w trzech różnych tempach:

• Jig - najbardziej popularny i tradycyjny rytm taneczny, posiadający wiele odmian. „Light jig” to najszybsza odmiana jiga w metrum 6/8 charakteryzująca się bardzo szybką pracą nóg. Posiada specyﬁczne tylko dla niego kroki: rise and grind oraz sink and grind. „Single jig”, mniej popularny, tańczony w metrum 6/8, rzadziej 12/8. Dość spokojny, ale wymaga wyjątkowo silnych nóg ze względu na dużą ilość wyskoków robionych z miejsca. „Slip jig” posiada specyﬁczne metrum 9/8. Uważany jest za najbardziej elegancki, płynny i pełen gracji, dlatego też tańczony jest przez kobiety, choć panowie na zawodach (w niższych kategoriach zaawansowania) również mogą rywalizować w konkurencji slip jiga. „Treble (heavy) jig” to taniec tańczony w rytmie 6/8 w butach do stepu. Charakteryzuje go o wiele wolniejsze tempo niż jigi w miękkich butach, aby można było harmonijnie wpasować w muzykę dźwięki stepu.

• Reel - przybył do Irlandii ze Szkocji prawdopodobnie w XVIII wieku. To szybki taniec tańczony w metrum 4/4. Wykonywany w miękkich butach jest bardzo atletyczny, wymagający dużej ilości wyskoków i energetycznej prezentacji. Wykonywany w twardych butach wymaga bardzo dobrej umiejętności utrzymania równego, płynnego rytmu uderzeń i stanowi wyjątkowo ekscytujące widowisko dla publiczności. • Hornpipe, taniec pochodzi z XVIII wiecznej Anglii. Charakteryzuje go metrum 4/4 lub 2/4. Tańczony wyłącznie w butach do stepu, kiedyś tylko przez mężczyzn, współcześnie również przez kobiety, wprowadzony do tańca irlandzkiego jako niezwykle dekoracyjny i wymagający od tancerza sporych umiejętności. Tempo nie jest szybkie, ale wymaga niezwykłej precyzji. Od reela odróżnia go wyraźny akcent muzyczny na pierwszy i trzeci bit taktu.

Innym rodzajem tańców solowych, nieco niszowym i mniej znanym, jest tzw. SEAN NÓS DANCE. Sean nós oznacza w języku irlandzkim “stary styl” i odnosi się zarówno do specyﬁcznego stylu muzyki, śpiewu, jak i tańca. W odniesieniu do tego ostatniego oznacza luźną formę stepowanego solowego tańca irlandzkiego, nieco starszą i mniej formalną niż ta najbardziej dziś znana zorientowana na współzawodnictwo lub pokazy taneczne. Można powiedzieć, że taniec sean-nós stanowi swego rodzaju free style pośród wszystkich form tańca irlandzkiego. Cechami charakterystycznymi tańców sean-nós są swobodna postawa tancerza, ugięte kolana, praca stóp nisko przy ziemi, luźne ruchy ramion oraz kładzenie nacisku na powtarzający się co kilka taktów tzw. “battering step” - głośniejszy od reszty uderzeń i akcentujący konkretny bit w muzyce. Szczególnym walorem tego rodzaju tańca jest jego spontaniczność. Tancerze nie muszą mieć wcześniej przygotowanej choreograﬁi. Słuchając muzyki, improwizują, aby swoim tańcem jak najlepiej oddać jej naturę i podkreślić rytm.

Rolą tańców grupowych była przede wszystkim dobra zabawa i możliwość spotkania towarzyskiego. Wśród tańców grupowych wyróżniamy TAŃCE SETOWE oraz TAŃCE CÉILI. Tańce setowe zasadniczo wywodzą się z kotylionów i późniejszych kadryli tańczonych na dworze francuskim od końca XVIII w. (Murphy, 1995). Zostały one zaadaptowane i zmodyﬁkowane zgodnie z irlandzką tradycją taneczną przez mistrzów tańca. Tradycyjnie tańce setowe były tańczone przede wszystkim na wsi. Stanowiły jedną z niewielu form rozrywki dla jej mieszkańców. Nauczane przez mistrzów tańca stały się częścią żywej tradycji, która nie była spisywana tylko przekazywana w praktyce z pokolenia na pokolenie. Z biegiem czasu zaczęły się wytwarzać regionalne różnice w krokach i sposobie wykonywania setów. Charakterystyczną cechą tych tańców jest ustawienie tancerzy - potrzebne są cztery pary w ustawieniu „na krzyż”. W odróżnieniu od tańców céilí, które tańczone są tylko w rytmie reela, jiga i hornpipe’a, tańce setowe obejmują również polki, walce, slide’y czy ﬂingi. Szybkość wykonywania tańców setowych zróżnicowana jest w zależności od regionu Irlandii. Ponadto, w niektórych regionach, podobnie jak w solowych tańcach heavy shoe, tancerze starają się swym tańcem "uzupełnić" rytm grany przez muzyków, stosując tzw. battering steps. Najbardziej znane z takiego typu tańczenia setów jest hrabstwo Clare.

Tańce céilí są grupą popularnych grupowych tańców ﬁgurowych. Wyraz “céilí” oznacza w języku irlandzkim towarzyskie zgromadzenie ludzi przy tańcu i muzyce. Tańce te są stosunkowo młode, ponieważ ich początki sięgają lat trzydziestych XX w. Wtedy to członkowie Komisji Tańca Irlandzkiego stworzyli nowe tańce oparte o niektóre kroki i ﬁgury dawnych, zapomnianych w tym czasie tańców setowych i zebrali je w latach 1939-1969 w publikacji Ár Rincí Fóirne - Thirty Popular Figure Dances. Tańce setowe, na których się opierali, pochodziły z różnych regionów Irlandii, czego wyrazem są nazwy niektórych céilí: The walls of Limerick, Gates of Derry, Siege of Carrick itp. Tańce céilí, w przeciwieństwie do tańców setowych, tańczone są w różnych ustawieniach: w kole, w dwóch naprzeciwległych liniach, w 4,6 lub 8 osobowych setach itp.

Zarówno tańce setowe, jak i tańce céilí są również popularne poza Irlandią. Miłośnicy irlandzkiej kultury nawiązując do tradycji irlandzkich spotkań muzyczno-tanecznych, organizują podobne wieczory w wielu krajach Europy, w Ameryce, Australii, a także niektórych krajach Azji czy Afryki.

Strój: Kiedyś tancerzom wystarczyły niedzielne stroje tzn. najlepsze, jakie mieli w szaﬁe. Dzisiaj sukienki do tańca irlandzkiego są małymi dziełami sztuki. Każda z nich powstaje na indywidualne zamówienie tancerki, jest ręcznie haftowana, dekorowana kryształkami. Każda szkoła tańca czy zespół tańca irlandzkiego ma swój wzór sukienki, po którym można je rozpoznać. Dopełnieniem stroju kobiecego są ciemne rajstopy lub białe skarpety. Tancerze noszą eleganckie spodnie, koszulę, krawat czasami występują także w kiltach. Jednym z najważniejszych elementów stroju są oczywiście buty. Buty do stepu mają specjalny obcas i gruby klocek pod palcami. To właśnie te dwa elementy robią najwięcej hałasu w czasie tańca. Baletki są miękkie, wykonane ze skóry i sznurowane. Wiązane baletki noszą tylko tancerki, tancerze mają miękkie buty przypominające zwykłe półbuty lub jazzówki.


Taniec irlandzki - historia i rodzaje tańca Taniec irlandzki nie ma sobie równych. Każdy, kto kiedykolwiek widział pokaz tańca irlandzkie wie, że w tańcu irlandzkim najważniejsza jest wyprostowana sylwetka i praca nóg. Taniec irlandzki dzieli się na tańce solowe i grupowe. Najbardziej popularnym rodzajem tańców solowych są tzw. STEP DANCES. Tańczone są w trzech różnych tempach: • Jig - najbardziej popularny i tradycyjny rytm taneczny, posiadający wiele odmian. „Light jig” to najszybsza odmiana jiga w metrum 6/8 charakteryzująca się bardzo szybką pracą nóg. Posiada specyﬁczne tylko dla niego kroki: rise and grind oraz sink and grind. „Single jig”, mniej popularny, tańczony w metrum 6/8, rzadziej 12/8. Dość spokojny, ale wymaga wyjątkowo silnych nóg ze względu na dużą ilość wyskoków robionych z miejsca. „Slip jig” posiada specyﬁczne metrum 9/8. Uważany jest za najbardziej elegancki, płynny i pełen gracji, dlatego też tańczony jest przez kobiety, choć panowie na zawodach (w niższych kategoriach zaawansowania) również mogą rywalizować w konkurencji slip jiga. „Treble (heavy) jig” to taniec tańczony w rytmie 6/8 w butach do stepu. Charakteryzuje go o wiele wolniejsze tempo niż jigi w miękkich butach, aby można było harmonijnie wpasować w muzykę dźwięki stepu. • Reel - przybył do Irlandii ze Szkocji prawdopodobnie w XVIII wieku. To szybki taniec tańczony w metrum 4/4. Wykonywany w miękkich butach jest bardzo atletyczny, wymagający dużej ilości wyskoków i energetycznej prezentacji. Wykonywany w twardych butach wymaga bardzo dobrej umiejętności utrzymania równego, płynnego rytmu uderzeń i stanowi wyjątkowo ekscytujące widowisko dla publiczności. • Hornpipe, taniec pochodzi z XVIII wiecznej Anglii. Charakteryzuje go metrum 4/4 lub 2/4. Tańczony wyłącznie w butach do stepu, kiedyś tylko przez mężczyzn, współcześnie również przez kobiety, wprowadzony do tańca irlandzkiego jako niezwykle dekoracyjny i wymagający od tancerza sporych umiejętności. Tempo nie jest szybkie, ale wymaga niezwykłej precyzji. Od reela odróżnia go wyraźny akcent muzyczny na pierwszy i trzeci bit taktu. Innym rodzajem tańców solowych, nieco niszowym i mniej znanym, jest tzw. SEAN NÓS DANCE. Sean nós oznacza w języku irlandzkim “stary styl” i odnosi się zarówno do specyﬁcznego stylu muzyki, śpiewu, jak i tańca. W odniesieniu do tego ostatniego oznacza luźną formę stepowanego solowego tańca irlandzkiego, nieco starszą i mniej formalną niż ta najbardziej dziś znana zorientowana na współzawodnictwo lub pokazy taneczne. Można powiedzieć, że taniec sean-nós stanowi swego rodzaju free style pośród wszystkich form tańca irlandzkiego. Cechami charakterystycznymi tańców sean-nós są swobodna postawa tancerza, ugięte kolana, praca stóp nisko przy ziemi, luźne ruchy ramion oraz kładzenie nacisku na powtarzający się co kilka taktów tzw. “battering step” - głośniejszy od reszty uderzeń i akcentujący konkretny bit w muzyce. Szczególnym walorem tego rodzaju tańca jest jego spontaniczność. Tancerze nie muszą mieć wcześniej przygotowanej choreograﬁi. Słuchając muzyki, improwizują, aby swoim tańcem jak najlepiej oddać jej naturę i podkreślić rytm. Rolą tańców grupowych była przede wszystkim dobra zabawa i możliwość spotkania towarzyskiego. Wśród tańców grupowych wyróżniamy TAŃCE SETOWE oraz TAŃCE CÉILI. Tańce setowe zasadniczo wywodzą się z kotylionów i późniejszych kadryli tańczonych na dworze francuskim od końca XVIII w. (Murphy, 1995). Zostały one zaadaptowane i zmodyﬁkowane zgodnie z irlandzką tradycją taneczną przez mistrzów tańca. Tradycyjnie tańce setowe były tańczone przede wszystkim na wsi. Stanowiły jedną z niewielu form rozrywki dla jej mieszkańców. Nauczane przez mistrzów tańca stały się częścią żywej tradycji, która nie była spisywana tylko przekazywana w praktyce z pokolenia na pokolenie. Z biegiem czasu zaczęły się wytwarzać regionalne różnice w krokach i sposobie wykonywania setów. Charakterystyczną cechą tych tańców jest ustawienie tancerzy - potrzebne są cztery pary w ustawieniu „na krzyż”. W odróżnieniu od tańców céilí, które tańczone są tylko w rytmie reela, jiga i hornpipe’a, tańce setowe obejmują również polki, walce, slide’y czy ﬂingi. Szybkość wykonywania tańców setowych zróżnicowana jest w zależności od regionu Irlandii. Ponadto, w niektórych regionach, podobnie jak w solowych tańcach heavy shoe, tancerze starają się swym tańcem "uzupełnić" rytm grany przez muzyków, stosując tzw. battering steps. Najbardziej znane z takiego typu tańczenia setów jest hrabstwo Clare. Tańce céilí są grupą popularnych grupowych tańców ﬁgurowych. Wyraz “céilí” oznacza w języku irlandzkim towarzyskie zgromadzenie ludzi przy tańcu i muzyce. Tańce te są stosunkowo młode, ponieważ ich początki sięgają lat trzydziestych XX w. Wtedy to członkowie Komisji Tańca Irlandzkiego stworzyli nowe tańce oparte o niektóre kroki i ﬁgury dawnych, zapomnianych w tym czasie tańców setowych i zebrali je w latach 1939-1969 w publikacji Ár Rincí Fóirne - Thirty Popular Figure Dances. Tańce setowe, na których się opierali, pochodziły z różnych regionów Irlandii, czego wyrazem są nazwy niektórych céilí: The walls of Limerick, Gates of Derry, Siege of Carrick itp. Tańce céilí, w przeciwieństwie do tańców setowych, tańczone są w różnych ustawieniach: w kole, w dwóch naprzeciwległych liniach, w 4,6 lub 8 osobowych setach itp. Zarówno tańce setowe, jak i tańce céilí są również popularne poza Irlandią. Miłośnicy irlandzkiej kultury nawiązując do tradycji irlandzkich spotkań muzyczno-tanecznych, organizują podobne wieczory w wielu krajach Europy, w Ameryce, Australii, a także niektórych krajach Azji czy Afryki. Strój: Kiedyś tancerzom wystarczyły niedzielne stroje tzn. najlepsze, jakie mieli w szaﬁe. Dzisiaj sukienki do tańca irlandzkiego są małymi dziełami sztuki. Każda z nich powstaje na indywidualne zamówienie tancerki, jest ręcznie haftowana, dekorowana kryształkami. Każda szkoła tańca czy zespół tańca irlandzkiego ma swój wzór sukienki, po którym można je rozpoznać. Dopełnieniem stroju kobiecego są ciemne rajstopy lub białe skarpety. Tancerze noszą eleganckie spodnie, koszulę, krawat czasami występują także w kiltach. Jednym z najważniejszych elementów stroju są oczywiście buty. Buty do stepu mają specjalny obcas i gruby klocek pod palcami. To właśnie te dwa elementy robią najwięcej hałasu w czasie tańca. Baletki są miękkie, wykonane ze skóry i sznurowane. Wiązane baletki noszą tylko tancerki, tancerze mają miękkie buty przypominające zwykłe półbuty lub jazzówki.


FUNDACJA KULTURY IRLANDZKIEJ, 61-765 POZNAŃ, UL. KRAMARSKA 1 T/F: +48 61 855 32 26